Woordenbank van de Nederlandse Dialecten
 FAQ 

Welke gegevens zitten in deze database verzameld?
De Woordenbank brengt de woorden en betekenissen bijeen die opgeslagen liggen in verschillende regionale en lokale dialectwoordenboeken van Nederlandstalig België, Zeeland en Frans-Vlaanderen. De woordenboeken die in deze database zijn verwerkt, kunnen per provincie teruggevonden worden bij Dialectwoordenboeken. De database wordt geregeld aangevuld met nieuwe woordenboeken.

Kan ik zelf woorden(lijsten) toevoegen?
Nee. Je kan zelf geen woorden of woordenlijsten toevoegen aan de Woordenbank. Wil je graag je eigen dialectwoordenboek in de Woordenbank zien? Neem dan contact met ons op via Contact en we bekijken samen wat mogelijk is.

Ik wil een dialectwoordenboek schrijven voor mijn eigen gemeente. Hoe ga ik te werk?
Neem een kijkje op www.dialectloket.be/...

Wil je graag de vragenlijsten van het Woordenboek van de Vlaamse Dialecten gebruiken voor eigen onderzoek, dan kan je ze downloaden op www.wvd.ugent.be.

Welke woorden kan ik opzoeken?
In de Woordenbank kun je alle woorden opzoeken die zijn opgevraagd in de lokale en regionale woordenboek die in deze database zijn opgenomen. Zie Dialectwoordenboeken voor een overzicht.

Hoe werken de verschillende zoekvelden?
Met het zoekveld A.N.-zoekterm kan je dialectwoorden zoeken voor een bepaald begrip. Bijvoorbeeld: je wil weten welke dialectenwoorden er bestaan voor een vlinder. Typ hiervoor ‘vlinder' in het zoekveld. Na je zoekopdracht krijg je een overzicht van alle mogelijke dialectwoorden voor je zoekterm. Indien zoeken met een AN-woord niet lukt, probeer dan een synoniem: bv. als de AN-zoekterm ‘benauwd’ niet werkt, probeer dan ‘bang’.

Met het zoekveld Vernederlandsing kan je betekenissen van dialectwoorden vinden aan de hand van vernederlandste dialectwoorden. De vernederlandsing van een dialectisch trefwoord is de vorm die het woord zou hebben als het in het Algemeen Nederlands voor zou komen. Dialectische trefwoorden als pooët of ves voor 'kikker' worden in de vernederlandsingen dus als puit en vors weergegeven. Vernederlandsingen dienen om de woordenbank doorzoekbaar te maken voor dialectonkundige gebruikers. Typ je dialectwoorden in dit zoekveld zoveel mogelijk in een vernederlandste vorm (zonder dialectuitspraak). Hoe je dat precies doet, lees je hier.

Met het zoekveld origineel trefwoord kan je de betekenis opzoeken van een bepaald dialectwoord. Het originele trefwoord is het trefwoord zoals dat in de woordenboeken voorkomt, bijv. in een dialectspelling die door de auteur is ontworpen (bijv. pooët voor 'kikker') of in een ouderwetse Nederlandse spelling (bijv. asch voor ‘as’).

Met het zoekveld woord in tekst zoekt men naar een woord in de hele uitleg bij een woord. Het is de zoekopdracht die het hoogste aantal resultaten oplevert.

Hoe zoek ik dialectwoorden uit een bepaalde plaats/streek?
Klik in het zoekscherm op de knop ‘verfijnen’. Je kan je zoekactie verfijnen door op provincie of op woordenboek te zoeken.

Wat betekenen ‘ongeveer zoeken’ en ‘exact zoeken’?
De database zoekt standaard naar je exacte zoekopdracht. Je kan de zoekfunctie ook preciezer of breder instellen door op 'verfijn' te klikken.

Exact zoeken: Deze knop is standaard aangevinkt. De database zoekt enkel naar woorden die exact overeenkomen. Bijvoorbeeld: sla voor de zoekterm ‘sla’.

Ongeveer zoeken (klinkt als): Als je die knop aanvinkt, zoekt de database alle woorden die ongeveer overeenkomen met je zoekterm, ook als die een paar letters afwijken. Bijvoorbeeld: boter voor zoekterm ‘beuter’. Die optie is vooral handig als je het dialectwoord niet exact kent of als je twijfelt over de spelling.

Hoe moet ik de dialectwoorden bij het zoekveld ‘Vernederlandsing’ spellen die ik opzoek?
De dialectwoorden in de Woordenbank zijn vernederlandst. Dat wil zeggen dat de dialectuitspraak niet wordt weergegeven in de spelling. De woorden worden daarentegen gespeld alsof het AN-woorden waren.

Bijvoorbeeld:
stroateluupere is vernederlandst als strateloper
skoaverdienn is vernederlandst als schaverdijnen
sjchuufelette is vernederlandst als schuifelet
gruunsooschoite is vernederlandst als groenselschuit
tsiepmoäl is vernederlandst in tjiepmuil

Als je een dialectwoord typt in het zoekveld ‘Vernederlandsing’, probeer dan altijd de vernederlandste vorm in te geven. Bij twijfel over de spelling kan het soms helpen om het vakje ‘ongeveer zoeken’ aan te vinken.

Hoe kan ik opzoeken hoe mijn dialectwoord precies geschreven wordt?
Je kan gebruik maken van de jokertekens of je kan de functie ongeveer zoeken inschakelen.

Hoe kan ik zoeken met jokertekens?
In de zoekvelden kan je de jokertekens * en ? gebruiken. Dat kan handig zijn als je twijfelt over de spelling van een woord of als je een hele reeks woorden wil opzoeken van hetzelfde type.
  • ? staat voor 1 willekeurig teken. Twijfel je bijvoorbeeld of het dialectwoord meerlaan of meerlaar is (‘merel’), typ dan ‘meerlaa?’ in het zoekveld.
  • * staat voor meerdere willekeurige tekens. Twijfel je bijvoorbeeld of het dialectwoord dat je gehoord hebt fabreeën, fabrieën of fabrijnen is (‘bakkebaarden’), typ dan ‘fabr*n’ in het zoekveld. Je kan dat jokerteken ook gebruiken om bijvoorbeeld alle woorden op te zoeken die eindigen op –blom (typ ‘*blom’) of die beginnen met school- (typ ‘school*’).

Waarom leveren mijn zoekacties geen resultaten op?
Als een woord niet in de database voorkomt, betekent dat niet noodzakelijk dat het niet bestaat (in jouw gemeente). In de Woordenbank staan enkel die dialectwoorden die ooit werden opgevraagd door de auteurs van de regionale en lokale dialectwoordenboeken die in deze database zijn opgenomen. Zie Dialectwoordenboeken voor een overzicht.

Waarom zijn de dialectwoorden niet fonetisch gespeld?
De fonetische noteringen zijn erg divers en fonetisch soms moeilijk te interpreteren. Bovendien is de fonetische variatie in de dialecten erg groot. De verschillende uitspraak- en vormvarianten werden omgezet naar vernederlandste trefwoorden, die doorgaans een heleboel fonetische varianten samenvatten.